Đứng trước gương, Toàn, 25 tuổi, không ngừng thử nhón chân lên rồi buông xuống, nhưng mọi nỗ lực đều trở nên vô nghĩa khi chiều cao của anh chỉ dừng lại ở mức 1,55 mét. Đây là con số đã ám ảnh anh suốt nhiều năm qua.
“Khi tham gia chơi bóng rổ, tôi luôn là người được chọn sau cùng. Còn khi xếp hàng, tôi lại là người đứng đầu tiên”, Toàn, hiện đang làm trình dược viên, chia sẻ với giọng buồn bã.
Thời thơ ấu, chàng trai đến từ Thanh Trì, Hà Nội, từng hy vọng vào lời động viên của mẹ: “Rồi con sẽ cao lên khi lớn lên”. Nhưng theo thời gian, điều đó chưa bao giờ trở thành hiện thực. Khi lên cấp ba, Toàn đã phải lòng một cô bạn cùng lớp cao 1,6 mét. Câu nói “tốt bụng nhưng hơi thấp” của cô bạn như một nhát dao cứa sâu vào tâm hồn cậu thiếu niên.
Toàn đã tìm mọi cách để tăng chiều cao, từ việc tập xà đơn đến thử nghiệm các bài tập kéo dài chân trên mạng, nhưng không có gì thay đổi. Cuối cùng, anh quyết định mua một đôi giày độn 7 cm, và lần đầu tiên cảm thấy phấn khích khi chiều cao của mình tăng lên. Tuy nhiên, một tai nạn hụt chân trên cầu thang đã khiến anh trở nên e dè và tự ti. Từ đó, Toàn trở nên ít nói hơn và luôn cảm thấy mình kém cỏi.
Chị Thanh, 39 tuổi, cũng đang phải đối mặt với nỗi lo tương tự khi con trai chị, bé Bi, có chiều cao khiêm tốn và chị sợ rằng điều này sẽ di truyền từ bố mẹ. Từ khi Bi lên 3 tuổi, chị đã cho con uống sữa tăng chiều cao mỗi ngày. Đến khi Bi 5 tuổi, chị cho con tham gia các hoạt động như bơi lội và đu xà. Tuy nhiên, khi lớn lên, Bi thường xuyên phải nghe những lời so sánh với bạn bè cao hơn.
Khi lên lớp 8, Bi chỉ cao 1,51 m – con số khiến chị Thanh càng thêm lo lắng. Chị đã đăng ký cho con tập gym, bơi lội, uống thực phẩm chức năng và thậm chí bắt con dậy từ 5h sáng để tập thể dục. Nhưng chiều cao của Bi chỉ nhích lên một chút, khiến chị càng thất vọng hơn.
Ba năm đầu đời là giai đoạn quan trọng để trẻ phát triển chiều cao. Ảnh: Hữu Khoa
Nỗi lo lắng về chiều cao của người Việt đã trở thành một hiện tượng đáng chú ý, tạo ra áp lực không nhỏ cho trẻ nhỏ, thanh thiếu niên và cả phụ huynh. Theo số liệu điều tra dinh dưỡng năm 2019–2020, chiều cao trung bình của nam thanh niên Việt Nam là 168,1 cm (tăng 3,7 cm so với năm 2010), trong khi nữ là 156,2 cm (tăng 1,4 cm). Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng này vẫn được đánh giá là khá chậm. Tính từ năm 1975, chiều cao trung bình của người Việt chỉ tăng khoảng 1,1 cm mỗi thập niên.
Thống kê năm 2023 cho thấy, tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ dưới 5 tuổi tại Việt Nam là 18% – thuộc nhóm trung bình theo phân loại của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Tuy nhiên, tại các vùng Trung du, miền núi phía Bắc và Tây Nguyên, con số này cao hơn đáng kể, lên đến 30%.
Áp lực về chiều cao ngày càng gia tăng trong hai thập niên gần đây, khi vóc dáng cao lớn được coi là tiêu chuẩn thành công ở nhiều nước châu Á, bao gồm cả Việt Nam. Một khảo sát tại Trung Quốc năm 2021 cho thấy 60% phụ huynh mong muốn con gái cao từ 160–165 cm, trong khi 30% cha mẹ muốn con trai đạt từ 175–180 cm. Họ tin rằng chiều cao ảnh hưởng đến sự nghiệp, cơ hội kết hôn và sức khỏe tinh thần. Tại Việt Nam, xu hướng này cũng không khác biệt, khi nhiều phụ huynh sẵn sàng đầu tư lớn để con cái đạt được tiêu chuẩn về vóc dáng.
Thực tế, thị trường thực phẩm chức năng, thuốc tăng chiều cao và các dịch vụ liên quan đang ngày càng phát triển. Tìm kiếm từ khóa “viên uống tăng chiều cao” trên Google có thể cho ra hơn 20 triệu kết quả. Người bán quảng cáo từ sản phẩm cao cấp đến hàng xách tay không rõ nguồn gốc, với giá từ 500 nghìn đến một triệu đồng mỗi hộp. Một số gia đình thậm chí chi hàng trăm triệu đến cả tỷ đồng cho các phương pháp như tiêm hormone tăng trưởng, tập gym, hay các dịch vụ tăng chiều cao với bài tập độc quyền. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng nhiều sản phẩm không rõ nguồn gốc có thể tiềm ẩn nguy cơ cho sức khỏe cả về thể chất lẫn tinh thần.
PGS. TS Nguyễn Trọng Hưng, Viện Dinh dưỡng Quốc gia, khẳng định rằng việc sử dụng những biện pháp quá mức để thúc ép trẻ tăng chiều cao có thể gây ra stress, lo âu, thậm chí rối loạn ăn uống. Ông nhấn mạnh rằng nếu bỏ lỡ thời điểm vàng – 1.000 ngày đầu tiên từ khi mang thai đến khi trẻ tròn 2 tuổi – thì việc can thiệp sau này sẽ trở nên kém hiệu quả. Những trường hợp trẻ bị thiếu hormone tăng trưởng cần được điều trị bởi bác sĩ nội tiết trước tuổi dậy thì.
Theo WHO và Bộ Y tế, chế độ dinh dưỡng, vận động và giấc ngủ là những yếu tố quan trọng giúp trẻ đạt chiều cao tối ưu. Bác sĩ Hưng cho biết trẻ có ba giai đoạn tăng trưởng chiều cao quan trọng: trong thai kỳ, từ 0–2 tuổi, và giai đoạn tiền dậy thì, dậy thì (10–18 tuổi). Chỉ cần tận dụng tối đa các giai đoạn này, trẻ có thể phát triển vượt trội.
Trong chế độ dinh dưỡng, bác sĩ khuyến khích bổ sung đa dạng thực phẩm thuộc 4 nhóm chất: đường bột, béo, đạm, vitamin và khoáng chất. Canxi, phốt pho, magie từ sữa, cá, hải sản, rau xanh cũng rất cần thiết để hỗ trợ xương phát triển. Bên cạnh đó, các môn thể thao như bóng rổ, bơi lội, chạy bộ, nhảy dây là những cách hiệu quả để kéo dài cột sống và tăng cường cơ bắp.
Nhiều người trưởng thành vẫn mang nỗi ám ảnh về chiều cao, dẫn đến quyết định tìm đến phẫu thuật kéo dài chân, chấp nhận những đau đớn và thời gian hồi phục kéo dài.
Các chuyên gia cho rằng phương pháp này có thể giúp tăng chiều cao thêm hơn 10 cm, với tổng chi phí cho cả quá trình ở Việt Nam khoảng vài trăm triệu đồng. Tuy nhiên, bệnh nhân sẽ phải chịu đựng những cơn đau đớn cả về thể xác lẫn tâm lý trong thời gian dài.
“Dù vậy, nỗi ám ảnh về chiều cao vẫn luôn hiện hữu trong tôi, không thể thoát ra được. Tôi đang cố gắng làm việc, kiếm nhiều tiền để có thể thực hiện phẫu thuật kéo dài chân”, Toàn chia sẻ.
Thúy Quỳnh
