Trong bối cảnh ung thư tiêu hóa đang trở thành một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với sức khỏe cộng đồng tại Việt Nam, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong lĩnh vực y tế đã mở ra một hướng đi mới đầy hứa hẹn. Những công nghệ tiên tiến này không chỉ giúp phát hiện sớm các tổn thương tiền ung thư mà còn nâng cao hiệu quả chẩn đoán, từ đó cứu sống nhiều bệnh nhân.
Hoàng, một nhân viên văn phòng 45 tuổi tại Hà Nội, đã phải đối mặt với những cơn đau bụng âm ỉ kéo dài mà không hề hay biết rằng đó có thể là dấu hiệu của một căn bệnh nghiêm trọng. Anh đã bỏ qua những triệu chứng như đầy hơi và khó tiêu, cho rằng đó chỉ là do thói quen ăn uống không điều độ. Tuy nhiên, sau một đêm làm việc căng thẳng, cơn đau đã trở nên dữ dội, buộc anh phải nhập viện cấp cứu tại Bệnh viện Bạch Mai.
Tại phòng nội soi, TS.BS Nguyễn Hoài Nam, Phó Giám đốc Trung tâm Tiêu hóa – Gan mật, đã sử dụng hệ thống nội soi hiện đại kết hợp với AI để kiểm tra dạ dày của Hoàng. Nhờ vào công nghệ tiên tiến, bác sĩ đã phát hiện ra một tổn thương nhỏ ở hang vị, điều mà mắt thường khó có thể nhận diện. Kết quả sinh thiết sau đó đã xác nhận đó là ung thư dạ dày giai đoạn sớm, một tin tức mà Hoàng không ngờ tới.
“Anh đã rất may mắn khi phát hiện sớm”, bác sĩ Nam chia sẻ. “Nếu không, khối u có thể đã phát triển và di căn, gây ra nhiều khó khăn trong điều trị”. Hoàng đã được điều trị bằng phương pháp cắt hớt dưới niêm mạc dạ dày (ESD), giúp loại bỏ hoàn toàn khối u mà không cần hóa trị hay xạ trị.
“AI đã mang đến một bước tiến lớn trong việc phát hiện và chẩn đoán các tổn thương, ngay cả những tổn thương nhỏ nhất mà bác sĩ có thể bỏ sót. Hệ thống nội soi tiêu hóa ứng dụng AI thực sự là một cuộc cách mạng trong lĩnh vực này”, TS Nam nhấn mạnh.
Ung thư đường tiêu hóa hiện đang là một trong những loại ung thư phổ biến và nguy hiểm nhất tại Việt Nam. Tại Bệnh viện Bạch Mai, mỗi ngày có từ 800 đến 1.000 ca nội soi được thực hiện, trong đó khoảng 1-2% bệnh nhân được chẩn đoán mắc ung thư, chủ yếu là những người trên 50 tuổi. Các tổn thương thường xuất hiện tại đại tràng, dạ dày và thực quản, và việc phát hiện sớm các tổn thương tiền ung thư vẫn là một thách thức lớn đối với các bác sĩ.
Trí tuệ nhân tạo đang tạo ra những thay đổi tích cực trong nội soi tiêu hóa, giúp nâng cao độ chính xác trong chẩn đoán. Nhiều bệnh viện lớn tại Hà Nội, TP HCM và Đà Nẵng đã bắt đầu áp dụng công nghệ này.
TS Nam cho biết, AI có khả năng phân tích hình ảnh nhanh chóng và nhận diện các bất thường mà bác sĩ có thể bỏ qua. “AI không chỉ giảm thiểu sai sót mà còn tăng khả năng phát hiện các tổn thương khó thấy, góp phần phát hiện ung thư ở giai đoạn sớm, khi cơ hội chữa khỏi còn rất cao”, ông cho biết thêm.
Các nghiên cứu cho thấy tỷ lệ bỏ sót tổn thương, đặc biệt là polyp nhỏ hoặc phẳng, vẫn là một vấn đề đáng lo ngại trong nội soi tiêu hóa. Bác sĩ có thể bỏ qua từ 22-26% adenoma trong quá trình nội soi. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ của các hệ thống AI như CADe (Computer-Assisted Detection), tỷ lệ phát hiện đã tăng thêm khoảng 14%. CADe hoạt động bằng cách phân tích hình ảnh nội soi theo thời gian thực, nhận diện những thay đổi bất thường và cảnh báo bác sĩ ngay lập tức.
Bên cạnh đó, CADx (Computer-Assisted Diagnosis) – một công nghệ AI tiên tiến khác – cho phép đánh giá đặc điểm của tổn thương, phân loại lành tính hay ác tính dựa trên dữ liệu từ hàng triệu hình ảnh nội soi. Điều này giúp bác sĩ có cơ sở khoa học rõ ràng để đưa ra quyết định điều trị chính xác, giảm thiểu rủi ro cho bệnh nhân.
ThS.BS Nguyễn Thế Phương, Trung tâm Tiêu hóa – Gan mật, cũng nhấn mạnh vai trò của AI trong việc hỗ trợ đào tạo bác sĩ nội soi. “AI không chỉ hỗ trợ chẩn đoán mà còn cung cấp phản hồi lập tức về chất lượng nội soi, giúp bác sĩ cải thiện kỹ năng nhận diện các vùng bất thường. Hệ thống AI còn có thể đánh giá mức độ làm sạch ruột, cảnh báo những vùng chưa được kiểm tra kỹ lưỡng để đảm bảo nội soi đạt hiệu quả tối ưu”, ông cho biết.
Một công nghệ khác đang được phát triển là nội soi viên nang ứng dụng AI, nơi các viên nang nhỏ gọn được nuốt vào cơ thể sẽ ghi lại hình ảnh toàn bộ ruột non. Hệ thống AI sẽ tự động phân tích khối lượng dữ liệu hình ảnh khổng lồ này, nhanh chóng phát hiện các tổn thương mà không cần sự can thiệp trực tiếp của bác sĩ.
Với sự hỗ trợ của AI, nội soi tiêu hóa không chỉ tối ưu hóa chẩn đoán mà còn mở ra tiềm năng cá nhân hóa quy trình điều trị cho từng bệnh nhân, theo TS Nam.
