Vỡ phình động mạch não là một tình trạng nghiêm trọng có thể gây ra những hậu quả nặng nề cho sức khỏe. Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, chúng ta cần tìm hiểu các yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến tình trạng này. Những yếu tố như tăng huyết áp, hút thuốc lá và tiền sử gia đình là những nguyên nhân chính mà mọi người cần lưu ý.
Phình động mạch não là gì?
Phình động mạch não là một dạng bất thường trong hệ thống mạch máu não, xảy ra khi thành động mạch trở nên yếu và phồng lên, tạo thành một túi nhỏ chứa máu. Khi túi phình này vỡ, máu sẽ tràn ra ngoài lòng mạch, gây ra tình trạng chảy máu não, có thể dẫn đến tử vong hoặc để lại di chứng nặng nề cho người bệnh.
Các yếu tố nguy cơ gây vỡ phình động mạch não
Kích thước của túi phình
Túi phình có kích thước lớn thường có áp lực nội tại cao hơn, dễ dẫn đến tổn thương thành mạch và tăng nguy cơ vỡ. Nghiên cứu cho thấy những túi phình có đường kính lớn hơn 7 mm có nguy cơ vỡ cao hơn. Tuy nhiên, không nên xem nhẹ những túi phình nhỏ hơn 5 mm, vì chúng cũng có thể vỡ nếu đi kèm với các yếu tố nguy cơ khác.
Vị trí và đặc điểm của túi phình
Túi phình nằm ở tuần hoàn sau, như động mạch nền và động mạch đốt sống, có nguy cơ vỡ cao hơn so với những túi phình ở tuần hoàn trước. Thành mạch ở khu vực này thường mỏng hơn và dễ bị tổn thương do áp lực máu thay đổi liên tục. Hơn nữa, hình dạng của túi phình cũng ảnh hưởng đến nguy cơ vỡ; những túi phình có cổ hẹp hoặc có chồi nhỏ thường có nguy cơ cao hơn.
Hút thuốc lá
Hút thuốc lá là một trong những yếu tố nguy cơ lớn nhất đối với cả việc hình thành và vỡ túi phình. Nicotin và các chất độc hại trong khói thuốc có thể làm tổn thương lớp nội mô của mạch máu, giảm tính đàn hồi của thành mạch và làm tăng huyết áp, từ đó tạo áp lực lên túi phình.
Tăng huyết áp
Tăng huyết áp kéo dài có thể gây áp lực lên thành mạch, làm cho túi phình trở nên yếu hơn. Việc kiểm soát huyết áp là rất quan trọng để giảm nguy cơ vỡ túi phình, vì huyết áp không ổn định có thể làm tăng nguy cơ xuất huyết não.
Tiền sử gia đình và yếu tố di truyền
Những người có người thân trực hệ từng bị túi phình hoặc xuất huyết dưới nhện có nguy cơ cao hơn so với những người khác. Các đột biến gene có thể ảnh hưởng đến cấu trúc thành mạch, làm tăng khả năng hình thành và vỡ túi phình.
Giới tính và độ tuổi
Các nghiên cứu cho thấy phụ nữ, đặc biệt là sau mãn kinh, có nguy cơ cao hơn về túi phình và vỡ túi phình so với nam giới. Sự suy giảm hormone estrogen có thể làm giảm độ bền của thành mạch, trong khi tuổi tác cao cũng làm tăng nguy cơ do sự lão hóa của hệ thống mạch máu.
Rối loạn huyết động và bất thường mạch máu
Sự bất thường trong dòng chảy máu, đặc biệt ở các điểm phân nhánh, có thể tạo ra lực cắt mạnh lên thành túi phình, làm tăng nguy cơ vỡ. Các dị dạng mạch máu cũng có thể làm thay đổi huyết động học, ảnh hưởng đến độ bền của túi phình.
Rượu và chất kích thích
Uống rượu quá mức có thể làm tăng huyết áp và làm yếu cấu trúc thành mạch. Các chất kích thích như cocaine có thể gây co mạch mạnh, dẫn đến thay đổi huyết áp đột ngột, làm tăng nguy cơ vỡ túi phình.
Tiền sử xuất huyết dưới nhện hoặc túi phình đã vỡ
Những bệnh nhân đã từng bị vỡ túi phình có nguy cơ tái vỡ cao hơn nếu không được can thiệp kịp thời. Nguy cơ này đặc biệt cao trong 24-48 giờ đầu sau khi xuất huyết lần đầu.
Hoạt động thể lực cường độ cao
Hoạt động thể lực mạnh có thể làm tăng áp lực máu đột ngột, đặc biệt khi gắng sức quá mức. Đối với những người có túi phình, sự gia tăng huyết áp này có thể tạo thêm áp lực lên thành túi phình, làm tăng nguy cơ vỡ. Tuy nhiên, không phải tất cả các hình thức tập luyện đều gây nguy hiểm; nguy cơ phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe của từng người.
Vỡ túi phình là một tình trạng nguy hiểm và thường xảy ra đột ngột, vì vậy việc kiểm soát các yếu tố nguy cơ là rất quan trọng. Khám sức khỏe định kỳ và duy trì lối sống lành mạnh có thể giúp phát hiện sớm các bất thường trong cấu trúc mạch máu. Nếu có dấu hiệu bất thường như đau đầu dữ dội, chóng mặt hay rối loạn thị giác, người bệnh nên đi khám ngay lập tức.
