Trong cuộc sống, hầu hết mọi người sẽ tiếp xúc với virus HPV (Human Papillomavirus) ít nhất một lần. Virus này có hơn 200 chủng khác nhau, trong đó một số chủng có nguy cơ thấp thường không gây ra ung thư và có thể tự khỏi mà không cần điều trị. Tuy nhiên, các chủng nguy cơ cao lại là nguyên nhân gây ra khoảng 5% tổng số ca ung thư trên toàn cầu.
Thông tin này được chia sẻ bởi GS.TS.BS Nguyễn Duy Ánh, Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Trung ương, trong một hội nghị về bệnh truyền nhiễm diễn ra tại Hà Nội gần đây.
HPV là một nhóm virus có khả năng lây truyền qua nhiều hình thức, chủ yếu là qua quan hệ tình dục, bao gồm cả đường âm đạo, miệng và hậu môn. Virus này cũng có thể lây lan qua tiếp xúc da với vùng bị nhiễm. Điều này cho thấy rằng việc giáo dục về an toàn tình dục là rất quan trọng để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm.
Các yếu tố như tuổi tác, số lượng bạn tình và tình trạng hệ miễn dịch có thể làm tăng nguy cơ nhiễm HPV. Nhiễm virus này có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm ung thư, tổn thương ở miệng và đường hô hấp trên, cũng như mụn cóc sinh dục và hậu môn.
Theo giáo sư Ánh, mặc dù nhiễm HPV rất phổ biến, nhưng chỉ một tỷ lệ nhỏ trong số đó chuyển thành tổn thương nghiêm trọng. Khoảng 90% trường hợp nhiễm HPV sẽ tự khỏi trong vòng hai năm mà không gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Các chủng virus có nguy cơ thấp thường gây ra mụn cóc ở những vùng ẩm ướt của cơ thể, và khoảng 10% người lớn có thể sẽ gặp phải tình trạng này trong suốt cuộc đời.
Ngược lại, các chủng HPV nguy cơ cao có thể gây ra 5% tổng số ca ung thư trên toàn cầu. Nhiễm trùng kéo dài với các chủng này có thể dẫn đến những thay đổi tế bào nghiêm trọng, có khả năng phát triển thành ung thư nếu không được điều trị kịp thời. HPV có thể lây nhiễm cho bất kỳ ai, không phân biệt giới tính hay khuynh hướng tình dục, và tỷ lệ nhiễm cao nhất thường thấy ở phụ nữ trong độ tuổi từ 20 đến 25.
Ước tính, các chủng HPV nguy cơ cao là nguyên nhân gây ra 75% các trường hợp ung thư âm đạo, 70% ung thư âm hộ, 70% ung thư vòm họng, 60% ung thư dương vật và 90% ung thư hậu môn. Đặc biệt, chúng cũng là nguyên nhân chính gây ra hơn 95% các trường hợp ung thư cổ tử cung, trong đó hai chủng 16 và 18 chiếm hơn 70% tổng số ca. Tại Việt Nam, mỗi năm ghi nhận khoảng 4.600 ca mới mắc ung thư cổ tử cung, với hơn 2.500 ca tử vong.
Để phòng ngừa, vaccine HPV đã được chứng minh có khả năng ngăn ngừa hơn 90% các bệnh ung thư do virus nguy cơ cao gây ra. Vaccine này được khuyến cáo tiêm cho trẻ em từ 11 đến 12 tuổi, và có thể bắt đầu tiêm cho trẻ từ 9 tuổi. Phụ nữ đến 26 tuổi và nam giới đến 21 tuổi cũng có thể tiêm bổ sung.
Tuy nhiên, hiện tại chỉ có khoảng 12% phụ nữ và trẻ em gái từ 15 đến 29 tuổi tại Việt Nam được tiêm vaccine HPV, con số này thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực Đông Nam Á. Ví dụ, tại Singapore, tỷ lệ tiêm vaccine đạt 80%, trong khi ở Myanmar còn cao hơn.
Các hiệp hội y khoa trên thế giới khuyến cáo rằng người từ 25 đến 65 tuổi nên thực hiện xét nghiệm HPV mỗi 5 năm một lần. Xét nghiệm phết tế bào Pap Smear có thể bỏ sót một số trường hợp ung thư cổ tử cung, do đó, các chuyên gia khuyến nghị nên kết hợp với xét nghiệm HPV DNA để phát hiện sớm các tổn thương tiền ung thư cổ tử cung và ung thư.
