Con tôi năm nay 10 tuổi vừa mắc quai bị, tôi lo lắng không biết khi lớn lên cháu có nguy cơ bị vô sinh hay không? Nếu có, tôi nên làm gì để điều trị? (Lâm, 37 tuổi, Nghệ An)
Trả lời:
Quai bị là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus thuộc họ Paramyxoviridae gây ra. Bệnh này thường lây lan qua đường hô hấp, đặc biệt là khi tiếp xúc với dịch tiết từ người bệnh. Triệu chứng điển hình của bệnh bao gồm sốt, mệt mỏi, đau đầu và sưng đau tuyến mang tai. Bệnh thường gặp ở trẻ em trong độ tuổi từ 5 đến 15, và thường tự khỏi sau khoảng 10 ngày. Tuy nhiên, nếu không được chăm sóc và điều trị đúng cách, quai bị có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt là ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
Virus quai bị có khả năng tấn công các tuyến tinh hoàn, dẫn đến tình trạng viêm và sưng đau. Khi tinh hoàn bị viêm, nhiệt độ bên trong có thể tăng lên, ảnh hưởng đến quá trình sản xuất tinh trùng. Hơn nữa, virus này còn kích thích phản ứng miễn dịch, làm tổn thương các tế bào sản xuất testosterone và tế bào nuôi dưỡng tinh trùng. Điều này có thể dẫn đến suy giảm chức năng tinh hoàn, thậm chí gây hoại tử và teo nhỏ tinh hoàn.
Viêm tinh hoàn do quai bị thường ít gặp ở trẻ em dưới 10 tuổi, nhưng lại là biến chứng phổ biến ở những trẻ đã dậy thì. Biến chứng này thường xảy ra từ 1 đến 2 tuần sau khi có triệu chứng viêm tuyến mang tai. Nếu viêm xảy ra ở cả hai bên tinh hoàn, nguy cơ vô sinh sẽ rất cao do nồng độ và khả năng vận động của tinh trùng đều bị suy giảm, dẫn đến tình trạng vô tinh.
Đối với trẻ gái, mặc dù ít gặp biến chứng hơn, nhưng sau tuổi dậy thì, trẻ vẫn có thể bị viêm buồng trứng khi mắc quai bị. Các triệu chứng có thể bao gồm đau bụng âm ỉ hoặc đau từng cơn ở vùng bụng dưới, sốt và ra nhiều khí hư bất thường. Tuy nhiên, viêm buồng trứng do quai bị thường không dẫn đến vô sinh, trừ khi cả hai buồng trứng đều bị tổn thương nghiêm trọng.
Bác sĩ khoa Nhi tại một bệnh viện lớn đang khám cho một bệnh nhi. Hình ảnh minh họa cho thấy sự quan tâm và chăm sóc y tế cần thiết cho trẻ mắc quai bị.
Hiện nay, nếu nam giới gặp phải tình trạng vô sinh do teo tinh hoàn sau khi mắc quai bị, vẫn có những phương pháp điều trị khả thi. Bác sĩ có thể thực hiện vi phẫu trích mô tinh hoàn để tìm tinh trùng, từ đó thực hiện thụ tinh ống nghiệm. Kỹ thuật trữ đông tinh trùng cũng là một giải pháp hữu ích cho những thanh niên mắc quai bị có biến chứng nhưng chưa lập gia đình, giúp bảo tồn khả năng sinh sản của họ.
Thông tin bạn cung cấp chưa đủ để xác định rõ ràng nguy cơ vô sinh của bé trong tương lai. Hiện tại, chưa có thuốc điều trị quai bị đặc hiệu, vì vậy việc tiêm vaccine là cách tốt nhất để phòng ngừa bệnh và các biến chứng có thể xảy ra.
Khi trẻ mắc quai bị, bạn nên chú ý cho bé nghỉ ngơi đầy đủ, tăng cường dinh dưỡng và cách ly để tránh lây nhiễm cho người khác. Sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt theo chỉ định của bác sĩ là rất quan trọng. Bạn cũng nên theo dõi các triệu chứng để kịp thời đưa trẻ đi khám nếu cần thiết.
Không chỉ gây tổn thương cho cơ quan sinh sản, virus quai bị còn có thể tấn công hệ thần kinh, dẫn đến các vấn đề như điếc tạm thời, viêm tủy sống, viêm đa rễ thần kinh, viêm tụy và viêm màng não. Nếu trẻ có triệu chứng quai bị hoặc sốt cao, nôn liên tục, nhức đầu hoặc sưng đau bộ phận sinh dục, cần đưa trẻ đến bệnh viện để được điều trị kịp thời.
Bác sĩ Nguyễn Phúc Hiếu
Trung tâm Hỗ trợ sinh sản
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội
